λογιστικά βιβλία

Αποδεικτικά στοιχεία διάφορης φύσης και μορφής (βιβλία, ημερολόγια, ειδικό λογισμικό υπολογιστών) στα οποία καταχωρίζονται, για λόγους περιγραφής, ενημέρωσης και ελέγχου, οι πράξεις της διαχείρισης της επιχείρησης. Τα λ.β. διακρίνονται σε κύρια και βοηθητικά, από τα οποία τα πρώτα είναι απαραίτητα για τη λειτουργία της οργάνωσης της επιχείρησης και περιέχουν εγγραφές που δείχνουν τις μεταβολές των περιουσιακών στοιχείων, ενώ στα δεύτερα συγκεντρώνονται στοιχεία και πληροφορίες κυρίως στατιστικού ενδιαφέροντος (όγκος των πωλήσεων, διακυμάνσεις του κόστους και των τιμών κλπ.). Η τήρηση των λ.β. αποτελεί σε μερικές περιπτώσεις και συγκεκριμένη νομική υποχρέωση, εξαιτίας της σημασίας που έχουν οι εγγραφές αυτές για φορολογικούς σκοπούς στον καθορισμό της περιουσιακής κατάστασης της επιχείρησης. Στο σύγχρονο μάλιστα φορολογικό δίκαιο, ο δηλωτικός αυτός ρόλος τους έχει προσλάβει πρωτεύοντα χαρακτήρα, έτσι που σήμερα η μόνη πρακτική διάκριση που γίνεται σχετικά με τα λ.β. είναι αυτή σε υποχρεωτικά και προαιρετικά. Το εμπορικό δίκαιο πολλών κρατών υποχρεώνει αυτόν που διατηρεί εμπορική επιχείρηση να τηρεί βιβλίο ημερολογίου, όπου σημειώνεται κάθε μέρα η κίνηση των εργασιών της επιχείρησης, και βιβλίο απογραφής, που περιέχει ετήσιες εγγραφές για τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης και κλείνει με τον ισολογισμό και τον λογαριασμό κερδών και ζημιών. Όταν έχουν χαρτοσημανθεί και θεωρηθεί νόμιμα και τηρούνται κανονικά, τα υποχρεωτικά λ.β. είναι πάντοτε αποδεικτικά στοιχεία μεταξύ εμπορικών επιχειρηματιών και μπορούν να χρησιμοποιηθούν επίσης και από αυτόν που τα έχει συντάξει κατά παράβαση της νομικής αρχής ότι κανείς δεν μπορεί να προετοιμάσει αποδείξεις για το ίδιο του το συμφέρον. Τα λ.β., τέλος, έχουν ιδιαίτερη σημασία στην περίπτωση πτώχευσης, για να βεβαιώσουν την πιθανή ευθύνη του επιχειρηματία: πράγματι, η μη τήρηση ή η αντικανονική τήρηση των λ.β. μετατρέπει την πτώχευση σε απλή χρεοκοπία, ενώ η παραποίηση ή η απόκρυψη των λ.β. στοιχειοθετεί τη δόλια χρεοκοπία.